کتاب «سعدی شیرازی» از مجموعه «از ایران چه میدانم؟» به قلم کوروش کمالی سروستانی منتشر شد.
این کتاب دربرگیرنده یک پیشسخن، شش فصل و یک سخن پایانی، همراه با تصاویری تاریخی از آرامگاه سعدی است.
در بخشی از کتاب، کوروش کمالی نوشته است: سعدی شاعر بلندآوازهای است که با ذهن و زبانش، در ساحت جهانیِ زیستنگاه ما تصرف کرده است؛ کلامش و بیانش با آرمان و مطلوبهای ما نسبتی دارد و اگر جز این میبود، ما را چگونه یارای آن بود که در عصر غربت و بیهمیاری، در این کره خاکی سکنی گزینیم و در خلوت و جلوت خود، به شاعرانگی زندگی کنیم، که بیشک اگر چون اویی نبود، ماهیت و ذات زیستن ما، از لونی دیگر میبود. او همچنین آورده است: آثار ادبی ـ حکمی سعدی نه سفرنامهاند و نه تاریخ و به همین دلیل سند معتبری برای تعیین جغرافیای سفر سعدی نیستند، اگرچه برخی اشارات و حکایات آن میتواند در تطبیق با حوادث تاریخی آن روزگار بخشی از واقعیت را آشکار کند. به همین دلیل است که پژوهشگران مختلف در زندگینامه سعدی برخی سفرها را پذیرفته و واقعی و تاریخی دانسته و برخی را به ضرورت متن ادبی و خیالی یافتهاند.
نویسنده کتاب بر آن است که ایمان مذهبی و اعتقاد راسخ به مبانی دینی بهویژه توحید و یکتاپرستی در آثار سعدی آشکارا پیداست. او دلباخته پروردگاری است و سر به ستایش و پرستش خدایی میساید که ذاتی یکتا و بیهمتا دارد و ازلی و ابدی است و از همه عیبی منزّه و از هر نقصی مبّری. سعدی در آثارش از وضعیت موجود اجتماعی و سیاسی انتقاد میکند و میکوشد تا با گذر از اندیشههای رایج و سطحی، فرهنگ، بینش، هنر و اندیشه مردمان را تعالی بخشد. بر آرمانهای مهرورزی، عدالت و برابری حقوق انسانی تأکید میکند. به مصلحت عمومی میاندیشد، مشربها و بینشهای گوناگون را به محک آزمایش مینهد و براساس باورهای هر گروه درصدد عرضه شیوهای از زندگی توأم با مسالمت و بِهزیستی و کمآزاری است. اهل تساهل است و «آزردن دوستان» را «جهل» میخواند.
کمالی همچنین معتقد است: سعدی تعقل و تفکر را در امور جامعه، سیاست، فرهنگ و زندگانی روزمره وارد میکند و در آرمانشهر خویش، مردمان جامعه را بهسوی خواستهها و علایق آرمانی راستین در مقابل علایق روزمره و گذرا، هدایت میکند. به شناخت مشکلات و تعارضات اصلی اجتماع پرداخته، راهحلهایی بنیادینی که برگرفته از نواندیشی و علاقۀ ژرف به مردمان است، ارائه میکند. عالمانه و صمیمانه به «دردشناسی» اجتماعی دست مییازد. پیوسته خواهان اصلاح شرایط اجتماعی است. شرایط موجود را با شرایط آرمانیای که در بینش و ذهن خود دارد، میسنجد، از درِ پند و اندرز برمیآید، مردمان را بهسویی هدایت میکند که در جهانبینی وی، شرایط مطلوبتری را برای زیستن فراهم مینماید. در این پویه عقلگرایی مهمترین ویژگی شخصیتی اوست. سرآمدی انسان را در سرّ عشق و پیوند با حقیقت عشق می داند و به حقوق انسانی، عدالت، مسامحه، نوعدوستی و انسانیت میاندیشد و در علایق فکری و آرمانهای نظری خویش، این ویژگیها را برای مردمان جستوجو میکند. از اینروست که ما امروز نیز بخشی از تمدن و فرهنگ خویش را وامدار اندیشه اوییم که با جهانبینی ژرف خویش و تکیه بر دیدهها و شنیدهها و یافتههایش، فرهنگ این سرزمین را به سهم خود تعالی بخشیده است.
فصل اول این کتاب با عنوان «زندگی و زمانه سعدی» دربرگیرنده «نام و نشان»، «سفرهای سعدی»، «روزگار سعدی و عهد اتابکان فارس»، «شیراز در دوران سعدی» و فصل دوم با عنوان «آثار ، زبان و مدحیات سعدی» دربرگیرنده «سعدی و ملک سخن»، «کلیات سعدی»، «زبان سعدی» و «مدح و ممدوح» است. فصل سوم نیز با عنوان «جهان معنایی سعدی» در برگیرنده «خدای سعدی»، «عرفان سعدی»، «عشق سعدی»، «سعدی؛ عقل و عشق»، « اخلاقمداری سعدی»، «تساهل و مدارا»، «حکومت و رعیت»، «آرمانشهر سعدی»، «جمالپرستی سعدی»، «طنز سعدی» و «امثال و حکم سعدی» و فصل چهارم با عنوان «صیت سخن سعدی » دربرگیرنده «ذکر جمیل »، «سعدی در دوران معاصر»، «سعدی در اقصای عالم»، «ستایش از سعدی» و «سعدی و فرهنگ ایرانی» است. فصل پنجم با عنوان «یادمان سعدی» دربرگیرنده «آرامگاه سعدی» و «یادروز سعدی» و فصل ششم با عنوان «سعدی به روایت پژوهش و آثار» دربرگیرنده «سعدیپژوهی و دانشنامه سعدی»، «نسخههای خطی آثار سعدی»، «نسخههای چاپی آثار سعدی» و «گزیده آثار سعدی» است.
کتاب «سعدی شیرازی» در قطع رقعی و ۱۳۰ توسط دفتر پژوهشهای فرهنگی منتشر شده است.
|