همایش دو روزه سعدی و کنفوسیوس درحالی به پایان رسید که در روز پایانی سخنرانان از شباهت ها و تفاوت‌های دو چهره بزرگ ایران و چین سخن گفتند.

همایش دو روزه سعدی و کنفوسیوس در آستانه‌ی روز بزرگداشت سعدی، به همت مرکز فرهنگی شهر کتاب، مرکز سعدی‌شناسی، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین، دانشگاه پکن و دانشگاه خه‌بی چین برگزار شد.

در روز دوم این برنامه، شا زونگ پینگ با موضوع «مقایسه‌ی اندیشه‌های سعدی و کنفوسیوس»، دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور در خصوص«بررسی تطبیقی مکالمات کنفوسیوس با گلستان سعدی»، دکتر مهدی محبتی با موضوع «طبیعت انسانی از دیدگاه کنفوسیوس و سعدی»، دکتر محمد دهقانی درباره «مواجهه‌ی سعدی و کنفوسیوس با دوگانه‌ی سیاست و اخلاق» و دکتر غلامرضا خاکی با موضوع «کنفوسیوس و سعدی، اندرزگویان اخلاقی»سخن گفتند.

نزدیکی اندیشه

اسماعیل‌پور در ابتدای این مراسم اظهار کرد: کنفوسیوس زندگی سختی داشته و در دوران کودکی و جوانی مجبور بوده از شهری به شهر دیگر برود. او در ۵۰ سالگی به شهرت رسید و توانست حتی وزیر اعظم شود. کنفوسیوس در قرن ۵ قبل از میلاد زندگی می‌کرد و تفاوت زمانی بسیار زیادی با سعدی دارد اما از نظر اندیشه بسیار به او نزدیک است.

وی ادامه داد: شاید بارزترین تفاوت سعدی و کنفوسیوس اعتقادات آنها باشد چراکه سعدی مردی بود که به دین اعتقاد داشت، عارف و عاشق بود اما در آثار کنفوسیوس تغزل و اعتقاد مذهبی دیده نمی‌شود.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی در تشریح ویژگی‌های مشترک سعدی و کنفوسیوس گفت: کنفوسیوس یک کتاب شعر جمع‌آوری کرده است که نشان می‌دهد، او نیز به شعر، ادبیات و هنر علاقه دارد. کنفوسیوس در آخر عمر با نامهربانی‌هایی مواجه شد که زندگی را برای او سخت کرده بود و زندگی شبیه به امیرکبیر داشت.

وی افزود: از دیدگاه کنفوسیوس انسان کامل دارای عزت نفس، خلوص نیت، شوق به عمل و خوش‌رفتاری است. در اندیشه کنفوسیوس آسمان مظهر خداوند است و این بیانگر این است که او به خدا ایمان داشته اما اعتقاداتش با ما متفاوت بوده است.

اسماعیل‌پور با اشاره به اعتقادات مردم چین به کنفوسیوس اظهار کرد: معبد کنفوسیوس محل نیایش مردم چین است و مردم به او اعتقاد دارند اما این کیش یک دین واقعی نبوده و بیشتر شبیه قوانینی است که توجه ویژه‌ای به اخلاق دارد.

وی ادامه داد: آسمان، قوه قادر جهانی، روش نیک و قلب چهار اصل و اساس تفکر کنفوسیوس است. در نوشته‌های کنفوسیوس به گذرا بودن جهان توجه ویژه‌ای شده است، موضوعی که در شعرهای سعدی نیز به وضوح دیده می‌شود.

اشعار و اندیشه‌های سعدی؛ متنوع و رنگارنگ

در ادامه این مراسم شازونگ پینگ، استاد دانشگاه پکن گفت: سعدی، شاعر و نویسنده مطرح ایرانی در قرن ۱۳ میلادی زندگی می‌کرد. آثار معروفش کتاب گلستان به نثر و مثنوی بوستان در بحر متقارب و نیز غزلیات و دیوان اشعار اوست که به مجموع آثار او کلیات سعدی می‌گویند.

وی ادامه داد: سعدی در شیراز زاده شد. وی کودکی بیش نبود که پدرش درگذشت. در دوران کودکی با علاقه زیاد به مکتب می‌رفت و مقدمات دانش را می‌آموخت. هنگام نوجوانی به پژوهش، دین و دانش علاقه فراوانی نشان داد. اوضاع نابسامان ایران در پایان دوران سلطان محمد خوارزمشاه، سعدی را که هوایی جز به‌دست‌آوردن دانش در سر نداشت، بر آن داشت تا شیراز را ترک کند.

شازونگ پینگ بعد از معرفی سعدی نمونه‌هایی از آثار سعدی را با کنفوسیوس مقایسه کرد و در پایان اظهار کرد: اشعار و اندیشه‌های سعدی متنوع و رنگارنگ است. در این شعرها هم حکمت زندگی این جهان و هم درک و فهم از جهان‌بینی فرخنده اسلامی برای این دنیا و آخرت وجود دارد. در اشعار سعدی، هم دانش‌های زیادی از جامعه واقعی و هم دانش‌هایی در زمینه اعتقادات مذهبی و باورهای دینی وجود دارد.

مقایسه کار صحیحی نیست

محمد دهقانی که دیگر سخنران این نشست بود گفت: مقایسه سعدی و کنفوسیوس کار آسانی نیست زیرا این دو شخصیت از نظر زمانی ۱۸۰۰ سال با هم فاصله دارند. علاوه بر این، متعلق به دو فرهنگ متفاوت هستند.

وی ادامه داد: اگر از تمام نکات بیان شده بگذریم از این نکته نمی‌توان گذشت که چینی‌ها در زمینه تاریخ‌نگاری بسیار قوی‌تر از ما هستند و با اینکه کنفوسیوس در قرن ۵ قبل از میلاد زندگی می‌کرده اما اطلاعات زیادی درباره او وجود دارد، درحالی که متأسفانه هیچ اطلاعاتی درباره زندگی سعدی موجود نیست و هر حرفی که بیان می‌شود بر اساس حدس و گمان است.

این عضو سابق هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران در توضیح ویژگی مشترک و تفاوت‌های سعدی و کنفوسیوس اظهار کرد: سخنانی که منصوب به کنفوسیوس است از نظر مضمون بسیار منسجم است در حالی که سعدی چنان شخصیتی ندارد و در جایی از خلیفه بغداد تعریف می‌کند و مرثیه برای او می‌گوید و در جایی دیگر کسانی که او را کشته‌اند ستایش می‌کند.

وی ادامه داد: اما از تمام نکات گفته شده که چشم‌پوشی کنیم هر دو شخصیت در تلاش هستند که جامعه به سمت انسانیت حرکت کند و افراد کارهای قابل قبولی انجام دهند.

حرکت دانش مدیریت به سمت تفکرات سعدی و کنفوسیوس

دکتر غلامرضا خاکی نیز در این نشست با اشاره به نقش کنفوسیوس در علم مدیریت گفت: در منابع جهانی رشته مدیریت بارها اسم کنفوسیوس را می‌شنویم اما در کمتر کتابی از بزرگان ما مانند سعدی و امثال او نامی به زبان می‌آید.

وی ادامه داد: سعدی در نگاه غیردینی شبیه کنفوسیوس هم است.

این استاد دانشگاه در توضیح آینده علم مدیریت اظهار کرد: دانش مدیریت به سمتی در حال حرکت است که مدیران بافضیلتی را تربیت و تحویل جامعه دهد و این همان چیزی است که سعدی و کنفوسیوس به دنبال آن بوده‌اند.

وی افزود: انسان و انسانیت، حلقه وصل جهان‌بینی سعدی به کنفوسیوس است چراکه هر دو به‌دنبال ایجاد رضایت در زندگی مردم هستند. آرامش وجدان، تداوم حکومت و آبادانی مملکت مواردی است که سعدی و کنفوسیوس به دنبال آن بودند.

دکتر مهدی محبتی که آخرین سخنران این نشست بود گفت: از نظر ادیان الهی، انسان فطرت پاکی دارد که در گذر زمان این فطرت تغییر می‌کند و شکل می‌گیرد. از نظر فلسفی نیز نظراتی وجود دارد اما واقعیت این است که هنوز هیچ پاسخ دقیقی وجود ندارد؛ البته اگر با نگاه غیردینی به این موضوع نگاه کنیم.

وی ادامه داد: من فکر می‌کنم نه سعدی و نه کنفوسیوس نیز تعریف مشخصی از طبیعت انسانی ندارند و تنها قصد دارند به زندگی ما جهت بدهند. به نظرم مقایسه دو انسان که یکی در جامعه دینی و دیگری در جامعه بدون دین زندگی می‌کرده کار درست و منطقی نیست. البته شباهت‌هایی هم بین این دو نفر وجود دارد.

این پژوهشگر ادبیات فارسی در تشریح ویژگی‌های مشترک سعدی و کنفوسیوس اظهار کرد: متأسفانه اطلاعاتی درباره کنفوسیوس که به زبان فارسی منتشر شده باشد، به شدت کم است و این کار تحقیق را بسیار مشکل می‌کند. البته این کمبود اطلاعات تنها به زبان فارسی مربوط نمی‌شود چراکه به زبان عربی و انگلیسی نیز مطالب کمی درباره او وجود دارد.

وی افزود: هر دو شخص مطرح شده در کودکی یتیم شده‌اند، هر دو مجبور شده‌اند محل زندگی و جایی که به آن تعلق داشتند را برای مدت طولانی ترک کنند، هر دو در زمان پختگی شروع به فرهنگ‌سازی کرده‌اند، هر دو زبان سخت و پیچیده‌ای ندارد و سعی می‌کنند به سادگی سخن بگویند و هر دو نفوذ زیادی بین مردم دارند. نکات گفته شده تعدادی از اشتراکات بین سعدی و کنفوسیوس بود.