 مراسم بزرگداشت زنده ياد استاد صادق همايوني، پژوهشگر و نويسنده برجسته فارس در حالي برگزار شد که بغض، امان بسياري از سخنرانان و شاعراني که در «سوگ صادق» سوگ‌سروده‌هايشان را قرائت مي‌کردند، بريده بود. مراسم بزرگداشت استاد همايوني در چهلمين روز درگذشت اين پژوهشگر فرهنگ عامه و تعزيه‌شناسي برجسته ايراني با عنوان «سوگ صادق» در سازمان اسناد و کتابخانه ملي فارس برگزار شد. در ابتداي اين مراسم ضمن رونمايي از مستند «حديث عمر» با محوريت گذري بر زندگي و آثار استاد صادق همايوني،این مستند براي حاضران به نمايش درآمد.در اين مستند، استاد صادق همايوني با تأکيد بر اين که آنچنان که بايد حق هنر «تعزيه» را ادا نکرده‌ايم، تصريح کرد: تعزيه تنها راهي است که مي‌تواند هويت ايراني و اسلامي را به بهترين نحو نشان دهد. در «فانوس خيال حديث عمر صادق همايوني» که به کارگرداني قاسم علي فراست توليد شده است، استاد همايوني بيشتر به زواياي پنهان هنر آئيني تعزيه و همچنين فرازهايي از خاطرات زندگي شخصي‌اش مي‌پردازد.
پس از اکران اين مستند، مدير دانشنامه‌فارس و مرکز سعدي‌شناسي، نخستين سخنراني بود که پشت تريبون رفت. کوروش کمالي سروستاني گفت: افسوس که چنگال مرگ چنان درازدست است که بي محابا سايه تنومند بزرگاني را ناپديد مي‌کند که عمري در پناهشان خوش زيسته‌ايم. اين بار نيز در سکوتي تلخ، فرهنگي مردي از تبار مهر و دوستي را از دست داده‌ايم، او که صادقانه عمري را در پرتو دانش‌اندوزي و دانش‌گستري در اين مرز و بوم به وديعه نهاد و تا بلنداي همت خويش در اين عرصه کوشيد و خوش درخشيد.
 وي افزود: نگاه مهربان استاد همايوني حکايت از قلبي لبريز از محبت داشت که وجودش را گرم ساخته بود، آن‌چنان‌که از پس طوفان‌هاي بسيار زندگاني، همچنان صبور و استوار ايستاده بود و قلب تپنده‌اش در حريم باورهاي انسان دوستانه، او را پويا ساخته بود.
کمالي سروستاني با بيان اين که استاد، آزادانديش، آزادمنش، دقيق، عميق و مهربان بود و سرزمين خود را عميقاً دوست داشت، خاطرنشان کرد: او انسان مستعدي بود که در عرصه‌هاي حقوق، ادبيات و پژوهش خوش درخشيد و خدمتگزار فرهنگ و جامعه خود شد. برگ برگ آثارش را که ورق مي‌زني، از اين حکايت غريب با تو سخن مي‌گويد. بسيار کوشيد و بر آن بود تا به قدر همتش بر فرهنگ و ادب اين سرزمين برگي بيفزايد.
رئيس دانشنامه فارس گفت: گرچه استاد همايوني در هرم عصر گاهي پايان بهار، براي ادامه زندگي، مرگ را برگزيد اما ديري با آموزه‌هاي کلامش در سطر سطر نگاشته‌هايش مؤانست جسته‌ايم، از دشت سرخ کربلا تا تعزيه قاسم، از واگويه‌هاي تنهايي محل‌سرايان تا لالايي سحرانگيز مادران، در اشعارش گام به گام با وي ره سپرده بوديم و سفرنامه‌ها و داستان‌هايش را شنيده بوديم و فرهنگ سرزمين مادري‌اش را در کتاب «سروستان» ماندگار ديده بوديم.
کمالي سروستاني با بيان اين که جامعه فرهنگي امروز ما در فقدان بزرگمردي است که نام نيکش در عرصه‌هاي علم و دانش و به ويژه تعزيه و فرهنگ مردم بس نامور و خوش‌آوازه است، گفت: ياران يک‌شنبه‌اش در اندوهش مويه مي‌کنند و خاطرات 23سال بنيان‌گذاري و راهبري اين انجمن ادبي، فرهنگي و هنري را به ياد مي‌آورند و ميثاق مي‌بندند تا به آرزوي تداوم اين پويه فرهنگي جامه عمل پوشانند.
سخنران بعدي عبا س کشتکاران نويسنده و پژوهشگر شيرازي بود که به سختي سخن مي‌گفت اما کلامي شيوا و دلنشين داشت. وي گفت: قرار نبود در چهلمين روز عزيز از دست رفته‌ام صادق سخن بگويم ولي وظيفه ديدم و بر حسب عادتي که دارم دست به ديوان حافظ بردم و هم اکنون اينجا هستم و از کسي مي‌خواهم سخن بگويم که 60 سال بود او را مي‌شناختم.
وي ادامه داد: همه نشاني‌هاي فرهنگ ايران و همه علامت‌هاي مسلماني و آزادگي در کلام و در رفتار صادق همايوني به وضوح ديده مي‌شد و او پيوندي با سرور آزادگان داشت.
احمد محيط طباطبايي عضو شوراي بين‌المللي موزه‌ها (ايکوم) سخنراني بعدي بود.
اين پژوهشگر فرهنگ ايران گفت: بخش موزه‌اي هر کشور فقط به اشيا اطلاق نمي‌شود بلکه انسان‌هايي نيز مي‌توانند به مرحله‌اي برسند که آثارشان تنها تعلق به خود، خانواده و قبيله‌شان نداشته باشد و با گذشتن از مرزهاي بين‌المللي در مرتبه موزه قرار بگيرند. وي با بيان اين که استاد صادق همايوني در اين مرتبه قرار مي‌گرفت، تأکيد کرد: نقش آثار و پژوهش‌هاي زنده ياد همايوني در ثبت جهاني تعزيه در فهرست ميراث معنوي جهان بي‌بديل و انکارناپذير بود و به همين دليل از اين چهره برجسته فرهنگي در جشنواره بين‌المللي نمايش‌هاي آئيني که در شهريورماه برگزار مي‌شود، تجليل خواهد شد.
محيط طباطبايي با تأکيد بر اين که نام «همايوني» تا هميشه در تالار مشاهير ايران و جهان مي‌درخشد، خاطرنشان کرد: در عين ناراحتي از فقدان اين بزرگمرد، کلاه از سر برمي‌گيريم و به خود مي‌باليم که اندکي از عمر را در کتار او زيسته‌ايم.
در ادامه، يدا... طارمي شاعر پيشکوست شيرازي به قرائت سوگ سروده‌اي در فراق استاد همايوني پرداخت. در اين شعر آمده است:
 ستاره دگري از آسمان شعر و ادب/ افول کرد و به ماتم نشاند ياران را/ که بود او که وجودش چراغ روشن بود/ و حال نيست که روشن کند شبستان را/ چو نام نيک خودش آن عزيز «صادق» بود/ همين خصيصه زيبا بس است ايشان را...
پس از يدا... طارمي، ابوالقاسم فقيري از دوستي 50ساله‌اش با استاد همايوني گفت. اين فارس‌شناس با بيان اين که آشنايي‌اش با زنده ياد همايوني از مجله فردوسي آغاز شده است، گفت: درد مشترک من و «صادق» دلبستگي به فارس و فرهنگ مردم اين ولايت بود و همين انگيزه‌اي براي نزديکي ما شد.
فقيري با تأکيد بر اين که بيشترين پژوهش‌ها در زمينه فرهنگ عام در فارس انجام شده است، گفت: بيش از 40فارس‌پژوه از برادران بهروزي، ابوالقاسم انجوي‌شيرازي، محمد بهمن بيگي، استاد همايوني و... گرفته تا دکتر عبدالرحيم ثابت، حسين آزاده، دکتر حسام‌پور و... در اين ميان حضور و نقش پررنگي داشتند. نويسنده کتاب «باورهاي سرزمين مادري‌ام» افزود: کار همايوني در فرهنگ عام بسيار گسترده و بزرگ بود اما عمده فعاليت او به شناخته و معرفي هنر آئيني و سنتي تعزيه استوار است که مورد توجه مستشرقين نيز قرار دارد.
فقيري با تأکيد بر اين که همايوني فرهنگ مردم را گرامي مي‌داشت، خاطرنشان کرد: زنده ياد همايوني عمرش را در راه روشن نگه داشتن شمع فرهنگ عامه فارس گذاشت و آثاري ستودني از خود برجاي گذاشت.
اين پژوهشگر شيرازي در پايان پس از اشاره به آثار استاد در زمينه جمع‌آوري ترانه‌هاي محلي فارس و ايران با صدايي لرزان گفت: مرگ «صادق» بسيار تلخ بود اما من همواره و حتي در اين جلسه، حضور استاد را حس مي کنم و گويي آرام و با وقار مثل هميشه نشسته و به ما چشم دارد که در دل ما خوش نشسته‌اي، فراموشت نمي‌کنيم.»
منصور اوجي شاعر ديگري بود که دو رباعي در وصف و فراق استاد خواند. اين شاعر البته قبل از قرائت اشعارش از نبودن مکاني براي دفن هنرمندان شيرازي در کتار هم گلايه و تصريح کرد: پايتخت فرهنگي بودن به در و ديوار نيست و شيراز يک گُله جا براي دفن اهالي فرهنگ و هنرمندانش در کتار هم ندارد، اين در حالي است که همدان، اصفهان، تبريز و ... که اين نام را هم يدک نمي‌کشند در آرامستان خود قطعه هنرمندان را ايجاد کرده‌اند.
 وي افزود: اميدوارم يک گُله جا حتي در آن سوي خاک‌ها براي اهالي شعر و ادب و هنر شيراز در نظر بگيرند تا دوستان قديمي از هم جدا نشوند!
وي قبل از قرائت اشعارش به مرگ بزرگان فرهنگ فارس اشاره و خاطر نشان کرد: اميدوارم ديگر در مرگ کسي شعر نخوانم.
از دم دل ما در غم ياري دگر است/ در ماتم و سوگ نامداري دگر است/ جز آنکه به داغ ما بيفزايي داغ/ اي مرگ تو را چه کسب و کاري دگر است.
در ادامه اين مراسم که امير همايون يزدانپور اجراي آن را بر عهده داشت، مهندس قائمي و دکتر جعفر مؤيد شيرازي به بيان خاطراتي از دوران آشنايي خود با زنده ياد همايوني سروستاني پرداختند.
سخنان اميرحسين همايوني فرزند استاد پايان بخش سخنراني‌هاي اين مراسم بود.
در پايان نيز بخش‌هايي از هنر آئيني تعزيه توسط هنرمندان گروه فهندژ سعدي شيراز اجرا و کتاب «صادق همايوني، زندگي و آثار» از مجموعه آثار تاريخ شفاهي فرهنگ ايران و فارس به کوشش عبدالرحمن مجاهد نقي و با مقدمه کوروش کمالي سروستاني رونمايي شد.
|
