همايش ملی بزرگداشت شيخ سخن، سعدی شيرازی با حضور مدیر مركز سعدی شناسی، به همت  معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان شمالی و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و دانشگاه پیام نور بجنورد برگزار شد.مدیر مرکز سعدی شناسی در این برنامه، سعدي را سنت‌شناسی، سنت‌آفرين خواند و افزود: سعدي با نبوغ خود اصل «ساده‌نويسي و ايجاز» را كه از اركان نثر و انديشه ادب معاصر است در گلستان به كار بست.کوروش کمالی سروستانی گفت: بهار 656 شيراز براي جهانيان و زبان و ادب فارسي، ايامي خجسته بود. بهاري كه در آن كتاب گلستان را اتفاق بياض افتاد؛ گلستاني كه براي نزهت ناظران و فسحت حاضران تصنيف شد تا باد خزان را بر ورق آن دست تطاول نباشد و گردش زمان عيش ربيعش را به طيش خريف مبدل نكند.وی افزود: گلستان، آميزش حيرت‌انگيز دو سبك نثر ماندگار ادب فارسي است. در قرن هفتم دو شيوة ممتاز و مشخص، يعني نثر مرسل و نثر فني رواج داشت.  سعدي در اين سده براي نخستين بار توانست اين دو قطب مخالف را به يكديگر نزديك و از حسن‌ها و مزاياي هر يك از اين دو سبك استفاده كند و از عيب‌هاي هر دو شيوه بپرهيزد و سبك خود را پي ‌ريزد؛سبكي كه براساس «سنت‌شناسي و سنت آفريني» سعدي پي‌ريزي شد. سبكي كه شيوه «سهل و ممتنع و ايجاز» را در برابر «اسلوب اطناب و دشوار نويسي مقامات» قرار داد.

گلستان؛ سفير زبان فارسي

جهان در ستایش سعدی

کمالی سروستانی توضیح داد: گلستان نخستين كتاب فارسي است كه در سال 1634 ميلادي بار نخستين بار توسط آندره ري‌ير فرانسوي ترجمه شد. این ترجمه سبب شد تا فرانسویان پیش از هر شاعر ايراني دیگری با سعدی آشنا شوند و در سال 1238 ه.ق كه اولين چاپخانه در شهر تبريز تاسيس شد، نخستين كتابي كه در ايران به چاپ رسيد، گلستان سعدي بود و پيش از آن، گلستان با چاپ سنگي ره‌آورد كلكته و دهلي بود.

وی ادامه داد: ميرزا ملكم خان كه به گسسته نويسي واژگان خط فارسي اعتقاد داشت، براي ترويج اين باور ناپخته، متن گلستان را به شيوة خود «گ.ل.س.ت.ا.ن» منتشر كرد. اما آوازه گلستان به ايران و سرزمين فارسي زبانان محدود نشد. در آلمان «فردریش اکسن باخ» و«ادام اولئاریوس» در سال ۱۶۵۴ به ترجمه آثار سعدی همت گماشتند. «استفن سولیوان» گزیده‌ای از «گلستان» را ترجمه کرد و در اختیار انگلیسی زبان ها قرار داد و در آمستردام، «ژانتیوس» متن فارسی را با ترجمه لاتین منتشر کرد.

کمالی سروستانی خاطر نشان کرد: ترجمه آثار سعدي به هر زباني، بزرگي از آن ديار را به احترام و تكريم او وامي‌داشت. در فرانسه ،كارنو، خاندان انقلابي فرانسه ، نام سعدي را بر خود مي‌نهند و بعدها سعدي كارنو براي مدتي رييس جمهور فرانسه شد. نويسندگان شهير جهان به ستايشش پرداختند: هنری دیود ثورو ـ شاعر و نویسنده بزرگ آمریکایی در قرن نوزدهم، نویسنده کتاب معروف والدن ـ  كه از عاشقان سعدی بوده و گفته است که: «من همان سعدی هستم که پس از شش قرن باز آمده‌ام و یا سعدی همان ثورو است که شش قرن پیش به نام سعدی در جهان زیسته است. امرسون ـ شاعر و نویسنده آمریکایی ـ نیز از ستایشگران سعدی بوده و او را در کنار شکسپیر و دانته و هومر و در شمار شاعرانی قرار داده است که سخنانشان پیوسته تازه و باطراوت است!

 این سعدی شناسی ادامه داد: نیکلسون انگلیسی نيز شعري  با عنوان  « هوراس پارس» در مدح سعدي سروده است. ويكتور هوگو در ابتداي «شرقيات» خود پيرامون گذران بودن همه چيز مي‌آورد: «شرقْ عظمت خود را از دست داده است. غرب نيز به زودي از دست خواهد داد». پس چه بايد كرد؟ همان كاري كه سعدي شيراز كرده است: بايد «گلستاني» ساخت كه «باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد و گردشِ زمانْ عيشِ ربيعش را به طيش خريف مبدل نكند» . ديدرو از پيشگامان انديشه نوزايي در فرانسه، سعدي را از هم‌انديشان خود مي‌دانست. در آلمان گوته، شيللر و نيچه به احترامش برخاستند. در روسيه پوشكين كه زبان روسي به او مديون است ، در برابر سعدي كلاهش را به احترام برمي‌دارد.

ماهواره و اينترنت جلوی خواندن آثار کلاسیک را نگرفت

مدیر مرکز سعدی شناسی در ادامه صحبت هایش با اشاره به مقاله نويسنده نامدار ايتاليايي  گفت: ايتالو كالوينو مي‌نويسد: «آثار كلاسيك را نه به عنوان وظيفه يا از روي احترام، بلكه بايد از سر عشق خواند» و مي‌افزايد:  «اثر كلاسيك كتابي است كه جايگاه خود را در استمرار فرهنگي يافته است و هر بار بازخواني‌اش كشفي است همانند نخستين بار».. «كتاب‌ها تغيير نمي‌كنند، اما خوانندگان هر روز در حال تغييرند. تغيير در باورها، داشته‌ها، انديشه‌ها و آرمان‌ها... و به همين دليل است كه هر بازخواني از آثار كلاسيك تجربه و كشف تازه‌اي براي خواننده به ارمغان مي‌آورد».

وی توضیح داد: خواندن كلاسيك‌ها در جهان امروز سنتي پسنديده است. مگر مي‌توان اسپانيولي بود و سروانتس را نخواند، روسي بود و پوشكين را نخواند؟ مگر مي‌توان در يونان زيست و هومر را نخواند؟ مگر مي‌توان به زبان انگليسي سخن گفت و شكسپير را نخواند؟ مگر مي‌توان آلماني بود و گوته را نشناخت؟ مگر مي‌توان ايراني بود و شاهنامه و  گلستان را نخواند؟

کمالی سروستانی گفت: تمدن جديد‏، ماهواره، اينترنت، فيس بوك... مانع از آن نشد كه جوانان و انديشمندان و هنرمندان جهان از كلاسيك هاي خود روي برگردانند. اما نمي‌دانم ما چرا كمتر به كلاسيك‌هاي خود توجه مي‌كنيم! در آرامگاه فردوسي بزرگ، خيام خوش انديش، عطارعارف، سعدي عاشق و حافظ لسان الغيب حاضر مي‌‌شويم، به يادگار عكس مي‌گيريم و مباهات مي‌كنيم، اما آثارشان را نمي‌خوانيم؛ نه تنها نمي‌خوانيم بلكه گاهي نيز سبكسرانه به آنان مي‌تازيم.

این سعدی شناس تاکید کرد که خواندن اثرهاي كلاسيك بهتر از خواندن اثرهايي است كه در مورد آنان نوشته شده است.

وی ادامه داد: بايد در دانشگاه‌ها و مدارس پذيرفته شود كه هر كتابي كه از كتاب ديگر سخن مي‌گويد، بيش از خود آن كتاب حرفي براي گفتن ندارد و براي درك  كلاسيك‌ها بايد آثار اصلي را خواند؛آثاري چون گلستان..
کمالی سروستانی ااضافه کرد: هنوز هم مترجمان تراز اول و نويسندگان نام‌آشنا با گلستان انس دارند. مقدمه هوشنگ گلشيري بر گلستان‏، روايت دولت‌آبادي از تاثير گلستان سعدي و خاطرات عزت الله فولادوند، مترجم توانمند معاصر دليلي بر اين حقيقت است.

وی توضیح داد:گلستان شامل يك ديباچه و هشت باب است. باب‌هايي كه هريك به فراخور حال سخن از حقيقتي مرسوم در احوال گوناگون دارد. متني باز كه هركس به قدر همّت خويش از خوانش آن خوشه‌اي مي‌چيند.

وی ضمن بررسی و تحلیل هشت باب گلستان، به  دیباچه این اثر سعدی پرداخت و گفت: ديباچه‌ گلستان آغازي است دلنشين بر كتابي سترگ. آغازي كه ما را از فرش به عرش مي‌برد تا از دريچة چشمان زلال سعدي به خداي آشناي او بنگريم. خدايي كه: «باران رحمت بى‏حسابش همه را رسيده و خوان نعمت بى‏دريغش همه جا كشيده. پردة ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظيفه روزى به خطاى منكر نبُرد».

کمالی سروستانی ادامه داد: خداي او صاحب نعمت و دوركننده محنت است. عطاكننده و پوزش پذير؛ خداي او خدايي لطيف است؛ اگرچه صاحب جلال ما پر است از جمال. خدايي كه: «هر گاه كه يكى از بندگان گنه‌كار پريشان روزگار، دست اِنابت به اميد اِجابت به درگاه حق جلّ و علا بردارد، ايزد تعالى در وى نظر نكند. بازش بخواند باز اعراض كند، بازش به تضرّع و زارى بخواند، حقْ سبحانه و تعالى فرمايد: يا ملائكتى قَد استَحْيَيْتُ مِن عبدى و ليسَ لهُ غيرى، فَقْد غَفَرت لهُ دعوتش را اجابت كردم و حاجتش برآوردم كه از بسيارى دعا و زارى بنده همى شرم دارم.
كرم بين و لطف خداوندگار « 
گنه بنده كرده‌ست و او شرمسار»
 

سعدی؛ استوانه اصلی زبان و ادبیات فارسی

معاون فرهنگی و مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی در این برنامه اظهار کرد: سعدی به عنوان یکی از شاعران متفکر، به عنوان استوانه اصلی و رکن زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شود که نه تنها به ایران بلکه به جهان تعلق دارد.

حجت‌الاسلام ناصر هدایتی با ذکر این‌که در راستای شناخت بیش‌تر این استاد پرآوازه، زندگی‌نامه شیخ سخن باید برای نسل‌های آینده تبین شود، عنوان کرد: قطعا تبیین و توسعه نگرش‌های سعدی در جامعه و برای نسل‌های بعد آموزنده است.

او ادامه داد: سعدی در حفظ و بالندگی ایمان، تعالی ادب و هنر در ایران اسلامی نقش اساسی داشته است.

هدایتی با ذکر این‌که در تبیین سیره زندگی سعدی کم‌تر تلاش شده است، گفت: بر این اساس زمینه‌های آشنایی جامعه با ابعاد شخصیتی سعدی از وظایف مهم استادان حوزه ادبیات محسوب می‌شود.

او عنوان کرد: در بین اشعار سعدی توحید، عدل و امامت به چشم می‌خورد که این امر نشانگر جایگاه توجه خداوند به این شیخ سخن است.

لزوم شناخت بیش‌تر جنبه‌های اخلاقی و تربیتی سعدی

فرامرز پورآدینه، عضو هيات علمی دانشگاه پيام نور بجنورد نیز در این همایش اظهار کرد: با توجه به وجود پندهای آموزنده فراوان در اشعار سعدی، فضای ذهنی امروز جامعه باید هر چه بیش‌تر با این امر آشنا شود.

او با ذکر این‌که باید جایگاه سعدی در نگاه‌داشت زبان فارسی مورد توجه همگان قرار گیرد، ادامه داد: سعدی به جهت سبک سخن و شیوه تازه، در تاریخ ادب فارسی نام‌دار است.

پورآدینه یاداور شد: شناخت بیش‌تر جنبه‌های اخلاقی و تربیتی سعدی از مهم‌ترین مباحث در بهره‌گیری از آثار این استاد برجسته محسوب می‌شود.

او خاطرنشان کرد: مهم‌ترین هدف از برگزاری این همایش فقط آموختن نیست، بلکه زنده نگه داشتن یاد این مفاخر در جامعه و زندگی افراد است.

سعدی مصلحی خردمند است نه انقلابی پرشور