•  صفحه اصلي  •  دانشنامه  •  گالري  •  كتابخانه  •  وبلاگ  •
منو اصلی
home1.gif صفحه اصلی

contents.gif معرفي
· معرفي موسسه
· آشنايي با مدير موسسه
· وبلاگ مدير
user.gif کاربران
· لیست اعضا
· صفحه شخصی
· ارسال پيغام
· ارسال وبلاگ
docs.gif اخبار
· آرشیو اخبار
· موضوعات خبري
Untitled-2.gif كتابخانه
· معرفي كتاب
· دريافت فايل
encyclopedia.gif دانشنامه فارس
· ديباچه
· عناوين
gallery.gif گالري فارس
· عكس
· خوشنويسي
· نقاشي
favoritos.gif سعدي شناسي
· دفتر اول
· دفتر دوم
· دفتر سوم
· دفتر چهارم
· دفتر پنجم
· دفتر ششم
· دفتر هفتم
· دفتر هشتم
· دفتر نهم
· دفتر دهم
· دفتر يازدهم
· دفتر دوازدهم
· دفتر سيزدهم
· دفتر چهاردهم
· دفتر پانزدهم
· دفتر شانزدهم
· دفتر هفدهم
· دفتر هجدهم
· دفتر نوزدهم
· دفتر بیستم
· دفتر بیست و یکم
· دفتر بیست و دوم
info.gif اطلاعات
· جستجو در سایت
· آمار سایت
· نظرسنجی ها
· بهترینهای سایت
· پرسش و پاسخ
· معرفی به دوستان
· تماس با ما
web_links.gif سايت‌هاي مرتبط
· دانشگاه حافظ
· سعدي‌شناسي
· كوروش كمالي
وضعیت کاربران
در حال حاضر 0 مهمان و 0 کاربر در سایت حضور دارند .

خوش آمدید ، لطفا جهت عضویت در سایت فرم مخصوص عضویت را تکمیل نمائید .

ورود مدير
مديريت سايت
خروج مدير

در گفت‌وگو با دكتر اكبر نحوي به مناسبت انتشار كتاب «شيرازنامه» مطرح شد:

چاپ‌هاى قبلىِ «شيرازنامه» مطلوب نيست

«شيرازنامه»ي زركوب شيرازى كتابي است در ذكر حوادث تاريخي فارس در  دوران اسلامي و معرّفي عده‌اي از دانشمندان و بزرگان اين ديار به تصحيح و تو ضيح دكتر ا كبر نحوى كه در ماه گذشته توسط دانشنامه فارس چاپ و منتشر شده است. اين كتاب كه معين‌الدين احمدبن ابي‌الخير شيرازي معروف به زركوب در سال 745 هجرى قمرى آن را تأليف كرده، وابسته به سنّت تاريخ نگاري محلّي ايران است و مطالب آن در دو بخش تاريخي و رجال تنظيم شده است. در بخش اول، حوادث تاريخي فارس از سده‌هاي نخستين هجري تا پايان حكومت ابواسحاق اينجو به اختصار گزارش شده و بخش دوم به معرّفي دانشمندان و بزرگاني اختصاص يافته كه از فارس برخاسته و يا مدّتي در آن‌جا زيسته‌اند. «شيرازنامه» پيش از اين فقط سه بار تصحيح و چاپ شده است: چاپ بهمن كريمى(1310)، چاپ دكترا سماعيل واعظ جوادى (1350) و چاپ انتشارات فرهنگستان هنر كه در سال گذشته توسّط محمّدجواد جدّى و احسان‌الله شكراللهى تصحيح و منتشر شده است. به مناسبت انتشار اين كتاب با دكتر اكبر نحوى كه از اساتيد دانشگاه شيراز هم هست، به گفت‌ و گو نشسته‌ايم كه در ادامه مى‌خوانيد.


***
■ آقاى دكتر نحوى، در پيشگفتار «شيرازنامه» آورده‌ايد كه اين كتاب هر  چند نخستين تاريخ محلّى موجود فارس است امّا از برخى سهوها واشتباهات تاريخى در امان نمانده است. اين اشتباهات بيشتر شامل چه مواردى است و آيا شما در توضيحات خود اشاره‌اى به آن‌ها هم كرده‌ايد؟
اشتباهات در «شيرازنامه» بخش تاريخى است. زركوب در شرح حوادث سلسله‌هاى حكومتىِ فارس، گهگاه مرتكب اشتباهاتى شده است. گاهى در القاب و يا سال‌هاى حكومت فرمانروايان فارس در «شيرازنامه» ديده مى‌شود و بنده اين موارد را در پايين صفحات يادآور شده‌ام. اين موارد به طور عمده مربوط به دوران حكومت آل‌بويه در فارس است و به نظر مى‌آيد كه زركوب براى معرّفىِ اين دودمان، منبعِ معتبرى در اختيار نداشته است.
طبقات چهارم تا هفتم از بخش تاريخى كتاب مربوط به زمانى است كه خود نويسنده ناظر بر حوادث بوده است. آيا اشتباهات نويسنده شامل اين بخش هم مى‌شود؟
خير، مطالب اين طبقات مبتنى بر حقايق تاريخى و قابل اعتماد است. هر چند زركوب در نقل حوادث و رويدادهاى فارس در اين دوران به اختصار گراييده، و مى‌گويد در اين خصوص كتابى مفصّل در دو جلد نوشته، لذا مطالب آن در «شيرازنامه» تكرار نمى‌كند. متأسّفانه از آن «تاريخ‌نامه» دستنويسى باقى نمانده است.
زركوب شيرازى در بخش دوم «شيرازنامه» به معرّفى دانشمندان و بزرگان فارس پرداخته امّا از شاعران و نويسندگان بزرگ آن روز فارس مثل سعدى خبرى نيست. شما نوشته‌ايد كه مؤلّف بيشتر پيرو سنّت‌هاى رايج در تاريخ نگارىِ محلّىِ آن زمان بوده و تنها به احوال و آثار دانشمندان علوم نقلى توجّه كرده است. به حتم بوده‌اند كسانى كه علاوه بر شهرت شاعرى‌شان، شخصيتى علمى نيز به حساب مى‌آمده‌اند. برخورد او با اين بزرگان چگونه بوده است؟ آيا از اين گروه، كسانى هستند كه اسمى از آن‌ها در «شيرازنامه» نيامده است؟
بله، كسانى بوده‌اند كه علاوه بر داشتن منزلتى در علوم نقلى (دانش‌هايى كه مورد توجّه زركوب بوده است)، شاعر يا نويسنده نيز بوده‌اند. زركوب برخى از اين افراد را معرّفى كرده ولى به جنبة شاعرىِ ايشان اشاره نكرده است. مثلاً صائن‌الدين شيرازى را كه معاصر سعدى بوده معرّفى كرده ولى نمى‌گويد كه وى به فارسى و عربى نيز شعر مى‌سروده است. ولى ما به واسطة منابع ديگر از اين موضوع آگاهى داريم.
از ميان همان دانشمندان علوم نقلى چطور؟ اين امكان وجود دارد كه بزرگانى تا پايان حكومت ابواسحاق اينجو در فارس زندگى مى‌كرده‌اند امّا از چشم نويسندة «شيرازنامه» به دور مانده‌اند؟
بله، تعداد اين افراد بسيار زياد است و زركوب در آغاز بخش دوم كتاب به اين نكته اشاره كرده و مى‌گويد اگر بخواهد به همة اين افراد بپردازد و آنها را معرّفى كند، سخن به درازا مى‌كشد و موجب خستگى و ملال خواننده مى‌شود، لذا اقدام به گزينش افراد كرده و عدّه‌اى را كه به نظر مى‌آيد در عقيده و مشرب به خود زركوب نزديكى داشته‌اند، انتخاب شده‌اند.
شما در ديباچة كتاب به جاافتادگى‌ها و جابه‌جايى‌هاى تاريخى در چاپ اوّل (بهمن كريمى، تهران:  1310) و اشتباهات بى‌شمار چاپى در چاپ دوم (دكتر اسماعيل واعظ جوادى، تهران: 1350) اشاره كرده‌ايد. آيا نكات ديگرى هم بوده كه در تصحيح كتاب مدّ نظر شما قرار گرفته است؟

بنده مى‌خواستم علاوه بر به دست دادن متنى حتّى‌الامكان صحيح، خوانندگان و مراجعه كنندگان به اين كتاب را از اطّلاعات بيشتر كه از منابع ديگر درخصوص مطالب به دست مى‌آيد، برخوردار كنم. «شيرازنامه» به همين جهت است كه براى متنى در حدود 165 صفحه، 125 صفحه نيز تعليقات فراهم آمده است.

اتّفاقاً يكى از ويژگى‌هاى تصحيح شما، همين يادداشت‌هاى اعلام تاريخى و جغرافيايى، نماية اشخاص و اعلام جغرافيايى و كتاب‌هاست كه در پايان كتاب به بهترين شكل تهيّه و تنظيم شده و براى خواننده، راهنماى بسيار مفيدى است. از چنين توضيحاتى در تصحيح‌هاى قبلى «شيرازنامه» هم خبرى هست؟

نكته‌اى كه به نظر بنده در خصوص چاپ كتاب‌هاى تاريخى يا ادبىِ قديم بسيار مهم است اين است كه اين كتاب‌ها بايد با مقدّمه‌اى مفيد و در صورت لزوم با تعليقات و يادداشت‌هايى همراه باشند. صِرف چاپ متن كتاب كافى نيست. اين ويژگى را در چاپ‌هاى پيشين «شيرازنامه» نمى‌بينيم. مرحوم بهمن كريمى دستنويس‌هايى كه در اختيار داشته، اعتبارى نداشته‌اند، لذا چاپ ايشان مطلوب نيست. البته بايد امكانات آن زمان را هم در نظر داشت. با اين حال چاپ كريمى از اين جهت كه نخستين بار ما را با اين كتاب آشنا مى‌سازد، ارزشمند است. چاپ آقاى دكتر واعظ جوادى هم‌چنان كه در مقدمة «شيرازنامه» يادآوري شده است، چاپ خوبى است و «شيرازنامه» در ساختار درست آن ارائه گرديده امّا متأسّفانه اغلاط فراوان چاپى و نداشتن تعليقات لازم، عيب اين چاپ است. هرچند به نظر مى‌آيد كه آقاى واعظ جوادى براى كتاب تعليقاتى فراهم كرده بوده‌اند و در پايين صفحات كراراً به آن‌ها ارجاع مى‌دهند، امّا در پايان كتاب از اين تعليقات خبرى نيست جز در موارد اندك. در كل چاپ كريمى از تعليقات خالى است و حتّى فهرستى درست و راست ندارد. چاپ آقاى دكتر واعظ نيز همان‌طور كه گفتم، از تعليقات كافى برخوردار نيست.

بنا به مقدّمة دكتر واعظ جوادى، علّامه بديع‌الزمان فروزان‌فر از نظر ادبى و استاد مجتبى مينوى در تنظيم فرهنگ نامة لغاتِ مشكل او را در اين تصحيح يارى داده‌اند. با توجّه به دقّت و سختگيرىِ مثال زدنىِ اين دو استاد، چرا اين چاپ تا اين اندازه سهل انگارانه منتشر شده است و نمى‌تواند منبع مناسبى براى رجوع علاقه‌مندان باشد؟
دكتر واعظ جوادى در مقدّمه متذكّر شده كه اين دو بزرگوار در مشكلات متن و حلّ آن‌ها به من يارى رسانيده‌اند. اين به آن معنا نيست كه استاد فروزان‌فر و استاد مينوى كتاب را از آغاز تا انجام مطالعه كرده و احياناً مشكلات آن را برطرف كرده‌اند.
شما معتقديد كه زركوب «شيرازنامه» را دو بار نوشته است و يكى از دلايل خودتان را شرح فتح شيراز به دست امير مبارزالدين در بخش تاريخى مى‌دانيد كه چاپ بهمن كريمى هم به تحريرِ نخست آن استناد شده است. آيا دكتر واعظ جوادى نيز در چاپ خود اين اشتباهاتِ چاپ كريمى را برطرف كرده است؟

بله، همچنان كه در مقدّمة كتاب نوشته‌ام، در چاپ آقاى «شيرازنامه» در چاپ آقاي واعظ جوادى به صورت درست آن ارائه گرديده و متضمّن مطالبى نيز هست كه زركوب بعدها «شيرازنامه» افزوده است، لذا افتادگى‌هاى چاپ كريمى را ندارد. ولى همان چاپ نيز عيوبى دارد كه الزام مى‌كرد يك بار ديگر اين كتاب به چاپ برسد.

گويا علاوه بر دو چاپى كه ذكر آن رفت، تصحيح ديگرى هم در سال گذشته توسط محمّدجواد جدّى و احسان‌الله شكراللهى، از سوى انتشارات فرهنگستان هنر منتشر شده است. شما در مقدّمة خود هيچ اشاره‌اى به اين تصحيح نكرده‌ايد. از چاپ و انتشار آن خبر داريد؟
بله، زمانى كه من قرارداد چاپ اين كتاب را با انتشارات دانشنامه فارس بستم، هنوز از چاپ اين كتاب و اين‌كه قرار است فرهنگستان هنر آن را منتشر كند، اطّلاعى نداشتم. پس از اتمام حروفچينى بود كه از چاپ اين كتاب باخبر شدم امّا هنوز آن‌را نديده‌ام. گويا تا امروز پخش نشده يا توزيع مناسبى نداشته است.
آقاى دكتر نحوى، دليل اين كه تا امروز فقط دو سه چاپ از «شيرازنامه» (آن هم با فاصله‌اى 40 ساله) صورت گرفته، چيست؟ آيا بايد بگوييم ضرورت چنين كتابى حتّى بين اهالى تاريخ و به خصوص دانشجويان اين رشته هم ديده نمى‌شده است؟ يا اين كه نه، همان چاپ‌هاى قبلى براى مراجعة آن‌ها كافى بوده است؟
تاريخ‌هاى محلّى مصرف خاص دارند و كسانى به اين نوع از كتاب‌ها مراجعه مى‌كنند كه بخواهند دربارة آن منطقه‌اى كه اين تاريخ‌ها براى آن‌جا نوشته شده‌اند، اطّلاعات دقيق‌ترى به دست آورند. «شيرازنامه» نيز از اين قاعده بيرون نيست. لذا كسانى چون آقاى ليمبرت يا آقاى فراى يا آقاى خوب‌نظر كه اختصاصاً دربارة فارس و شيراز كتاب نوشته‌اند، به «شيرازنامه» مراجعه كرده و از مطالب آن‌ها بهره‌ها برده‌اند. امّا دانشجويان رشتة تاريخ جز در موارد خاص نيازى به مراجعه به اين كتاب‌ها ندارند.
آثارى كه بعد از «شيرازنامه» در خصوص فارس و شيراز نوشته شده‌اند، چقدر تحت تأثير اين كتاب بوده‌اند؟
برخى كتاب‌هاى تاريخى و رجالى كه دربارة فارس نوشته شده‌اند، مثل «شدالازار» و «آثارالعجم» و «فارسنامة ناصري» از «شيرازنامه» بهره‌مند شده‌اند. «شدالازار» كمتر اما دو كتاب ديگر بيشتر.
خود شما تا چه اندازه تصحيح خود را به «شيرازنامه»ي شيرازى نزديك مى‌دانيد؟
البته كار بنده نمى‌تواند كارى تمام و كمال به شمار آيد. اگر كس ديگرى به تصحيح «شيرازنامه» مى‌پرداخت، ممكن بود به مطالبى بپردازد و يادداشت‌هايى بر كتاب بنويسد كه با آن‌چه بنده نوشته‌ام متفاوت مى‌بود. ولى به گمانم اين چاپ در مجموع از دو چاپ قبلي بهتر باشد و «شيرازنامه» به آن‌چه از قلم زركوب جارى شده، نزديك‌تر شده است.
شما در مورد تاريخ نامه‌هاى فارس هم كار كرده‌ايد و به آن‌ها آگاهى و اشراف داريد. جايگاه «شيرازنامه» در مقايسه با آنها كجاست؟
به گمان بنده اين كتاب به خصوص در بخش دوم آن بسيار باارزش است و در نوع خود كم نمونه. بى‌گمان اگر اين كتاب امروز در دسترس نمى‌بود، ما اطّلاعات باارزشى را هم درخصوص تاريخ و هم رجال فارس از دست مى‌داديم.
از برخورد دانشجويان و منتقدان با كتاب  چه خبر؟
فعلاً خبرى ندارم. كتاب تازه منتشر شده و ناچار بايد مدّتى صبر كرد و ديد كه بازتاب آن چگونه است.
آقاى دكتر نحوى، در ادامة فعاليت‌هاى پژوهشى خود چه آثار ديگرى را در دست انتشار داريد؟
فعلاً يكى دو متن كهن را در دست تصحيح دارم.
ممكن است در مورد آن‌ها هم اطّلاعاتى به خوانندگان «خبرجنوب» بدهيد؟ اين‌كه ناشر آن‌ها كيست و كى منتشر مى‌شوند؟
كتابى تاريخى كه متضمّن تاريخ ايران باستان از كيومرث تا يزدگرد شهريار است، در دست تصحيح دارم. نام اين كتاب معلوم نيست. ناچار هنگام چاپ نامى براى آن انتخاب خواهد شد. ديگري بخشي از «برزونامه» است كه تاكنون تصحيح نشده و متضمن حدود 60 هزار بيت است.

 

 

 

 

 

ارسال شده در مورخه : پنجشنبه، 27 مرداد، 1390 توسط ramezani

 
ورود
نام کاربری

رمز عبور

پیوندهای مرتبط
· مطالب بیشتر در مورد
· سایر مطالب نوشته شده توسط ramezani


پربازدیدترین مطلب در زمینه :
شب سعدی، پاسداشت دکتر مظاهر مصفا

امتیاز دهی به مطلب
امتیاز متوسط : 5
تعداد آراء: 1


لطفا رای مورد نظرتان را در مورد این مطلب ارائه نمائید :

عالی
خیلی خوب
خوب
متوسط
بد

انتخاب ها

 چاپ این مطلب چاپ این مطلب

"در گفت‌وگو با دكتر اكبر نحوي به مناسبت انتشار كتاب «شيرازنامه» مطرح شد:" | ورورد به سیستم / عضویت در سایت | 0 نظر شما چیست؟
این سایت در قبال مطالب طرح شده توسط کاربران هیچگونه مسئولیتی ندارد .
مسئولیت مطالب و نظرات ارائه شده بر عهده کاربر ارائه کننده مطلب می باشد .

بازدیدکنندگان غیر عضو حق ارسال نظر و پیشنهاد در مورد مطالب این سایت ندارند .
برای استفاده از سرویسهای مخصوص کاربران عضو فرم عضویت را تکمیل نمائید .

وب سایت دانشنامه فارس
راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد.
طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری