حسينيه يا مدرسه قوام از آثار دوره قاجاريه شيراز است كه در خيابان لطفعلى خان زند، نرسيده به درب شيخ و در نزديكى نارنجستان قوام توسط ميرزا على اكبر قوام‌الملك در سال 1273ﻫ..ق احداث شده است. سردر اين مدرسه كاشى‌كارى شده و كتيبهاى بر فراز آن قرار دارد كه اشعارى در وصف قوام‌الملك بر روى آن نگاشته شده است. پس از ورودى اين حسينيه، يك هشتى قرار دارد كه داراى عرقچين مرتفع معرقكارى شدهاى است. پس از هشتى، دالان و يا راهرو بلند و باريكى وجود دارد كه كاشى‌كارى و معرق است. در سمت راست اين راهرو، درى قرار دارد كه در پشت آن حسينيهاى با ستونهاى سنگى قرار گرفته است. در شمال حسينيه طاق‌نمايى وجود دارد كه سقف، پيشانى و جرز آن با كاشى‌كارى هفت رنگ پوشيده شده است.
داخل طاق‌نما هفت مجلس گل و بته و دو اسپره با كاشى رنگى وجود دارد.در ضلع شرقى و غربى هر سو 6 حجره و 4 راهرو وجود دارد. در ضلع جنوبى نيز تالارى دو طبقه وجود دارد كه در جلو آن ايوانى با دو ستون سنگى ساده و بلند با ازارههايى از كاشى قرار گرفته است. در طبقه دوم نيز شاهنشينهايى بنا شده است. در دو طرف ايوان دو راهرو و دو اتاق وجود دارد و در طبقه بالا نيز دو اتاق گوشواره مانند قرار گرفته است كه توسط دو پنجره رو به ايوان باز مىشوند.در گرداگرد حسينيه، زير رخ بامها اشعار مذهبى و مراثى با خط نستعليق بر روى كاشى نوشته شده است. لچكىهاى اطراف نيز با كاشىهايى كه خطوط اسليمى دارند، مزيّن شده است. در مقابل ايوان نيز، حوضى سنگى وجود دارد. دو باغچه نيز به صورت طولى در كنار دو جبهه طولى ساختمان قرار دارد.معمارى اين مدرسه برگرفته از مدرسه آقابابا خان شيراز است.اين بنا يك بار در زمان پهلوى مورد مرمت قرار گرفت. بار ديگر نيز در سال 1366 زير نظر ميراث فرهنگى و با بودجه اداره اوقاف و امور خيريه مرمت شد.اين بنا هم اينك به عنوان مدرسه علوم دينى مورد استفاده قرار مىگيرد. در ماههاى عزادارى نيز در اين مدرسه مراسم تعزيه برگزار مىشود.اين بنا در تاريخ 13/4/1351 با شماره 923 در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 499 / اقليم پارس، سيد محمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 51 / بزرگان شيراز، رحمتاللّه مهراز، انتشارات انجمن آثار ملى، شيراز، 1348، ص 455 / بزرگان نامى پارس، محمدتقى مير، انتشارات دانشگاه شيراز، 1368، ج 1، ص 493 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 215، 98 / تاريخ بافت قديمى شيراز، كرامتاللّه افسر، انتشارات انجمن آثار ملى، تهران، 1353، ص 206 / تذكره هزار مزار، ترجمه شدالازار توسط عيسى بن جنيد شيرازى، تصحيح نورانى وصال، انتشارات كتابخانه احمدى شيراز، 1364، ص 469 / دايرة المعارف بناهاى تاريخى ايران، مدارس و بناهاى مذهبى، كاظم ملازاده، مريم محمدى، سوره مهر پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامى، 1381، ص 131 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 191 / شيراز شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 513 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 16، 23 / فارس، جهانگردى و توسعه، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، بنياد فارسشناسى، 1372، ص 71 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1222، 1440 / مراكز فرهنگى فارس، مركز انفورماتيك و مطالعات توسعه، سازمان برنامه و بودجه استان فارس، 1372، ج 1، ص 144 / نارنجستان قوام، ترنس اودانل، دانشگاه پهلوى، ص 6.
کوروش کمالي سروستاني
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
