آرامگاه نظامالدين محمودالحسينى ملقب به داعىالىالله از سادات علوم حسينى، عالم عارف و شاعر شيرازى با 38 جلد اثر فارسى و عربى است كه در جنوب شيراز، در مشرق گورستان دارالسلام و خارج از دروازه شاهداعى واقع شده است.
آرامگاه شاهداعى داراى تالارى است كه قبر وى (870ـ 810ﻫ..ق) و فرزندش سيد قاسم (متوفى 920ﻫ..ق) در آن قرار دارد. سنگ قبر سيد قاسم از جنس مرمر است. قبر شاهداعى در فضايى قرار گرفته كه دو پله از سطح نمازخانه بالاتر است و اندازه آن 5/8×6/5 متر است و بر فراز آن بقعهاى ساخته شده است. پس از فوت شيخ در ابتدا شاگردان و دوستداران او بقعهاى كوچك بر فراز مقبره او ساختند كه بعدها اين بقعه بر اثر زلزلههاى پى در پى ويران شد. پس از آن كريمخان زند اين آرامگاه را به سبك معمارى دوران زنديه براى قبر شاهداعى ساخت و سنگ قبر بزرگ و خوش طرحى از نوع سنگ سماقى سرخ رنگ بر روى مزار وى نصب كرد و دستور داد تا بر روى آن با خط ثلث برجسته نام و تاريخ وفات شيخ را بنويسند. متن كتيبه چنين است: «لقد اشرق وجه الارض بنور وجود قطبالمحققين و سيد الموحدين الداعى الىالله قدسالله سره نظاماً لقلب الارشاد نظامالدين محمود الحسينى المتوفى يومالخميس الثانى و العشرين من جمادى الاولى سنه سبعين و ثمان مائه 870»
ابعاد اين سنگ 65/0×65/2 متر است و بر روى آن حجارىهاى ظريفى از رموز عرفانى حك شده است. در سال 1299ﻫ..ق حاجى ميرزا كريم صراف از تجار معروف شيراز، بقعه آرامگاه وى را تعمير نمود. معرق كارى ساختمان تالار در سال 1354 توسط عبدالعلى فصحتى انجام شد. بر سر در آرامگاه، بر روى كاشى، شعرى از شاهداعى الله نوشته شده است:
چو باد خاك تو خواهد به هر طرف بردن
مهل كه از تو نشيند به خاطري گردي
در درون آرامگاه نيز بر روى كاشى اشعارى با مطلعهاى زير از خود وى نوشته شده است:
روان كن ساقيا جامي كه جان اندر ميان آرم
نمي گفتي بيا بنشين كه من رطل گران دارم
***
به مباركي و شادي به مراد دل رسيدم
كه پس از هزار پرده رخ يار خود بديدم
***
به مهر دوست كسي كز الست برخيزد
در اين جهان ز سر هر چه هست برخيزد
در جنوب قبر شاهداعى، سنگ قبر بزرگى از جنس مرمر است كه مربوط به شيخ محسن سروستانى است كه از مجتهدين سلسله نعمتاللهى شيراز بوده و در سال 1377ﻫ..ق وفات يافته است. بخش ديگرى از آرامگاه كه وسيعتر است، به «باغچه» معروف است و به صورت قبرستان عمومى درآمده است.
ديوارهاى محوطه به صورت طاقنماست. در ديوارهاى بيرونى كاشىكارى صورت گرفته است. چهار كتيبه نيز در آن وجود دارد كه به اشعار شاهداعى اختصاص يافته است. بزرگانى چون فضلاللّه شرقى مدير روزنامه پارس متوفى به سال 1361 خورشيدى، بتول مارشال، شاعر شيرازى متخلص به پروين، متوفى به سال 1282 در اين قبرستان به خاك سپرده شدهاند.
منابع: آثار عجم، فرصتالدوله شيرازى، انتشارات بامداد، 1362، ص 485 / اقليم پارس، سيدمحمدتقى مصطفوى، نشر تابان، تهران، 1364، ص 69 / بزرگان شيراز، رحمتاللّه مهراز، انتشارات انجمن آثار ملى، شيراز، 1348، ص 314 / بزرگان نامى پارس، محمدتقى مير، انتشارات دانشگاه شيراز، 1368، ج 1، ص 519 / بناهاى تاريخى و آثار هنرى جلگه شيراز، علىنقى بهروزى، انتشارات اداره كل فرهنگ و هنر استان فارس، 1349، ص 151 / جغرافياى كامل ايران، عبدالرضا فرجى، دبيران گروههاى آموزشى جغرافياى استانها، شركت چاپ و نشر ايران، تهران، 1366، ج 2، ص 861 / دايرةالمعارف فارسى، غلامحسين مصاحب، انتشارات فرانكلين، 1345، ج 1، ص 943 / شيراز در گذشته و حال، حسن امداد، اتحاديه مطبوعاتى فارس، ص 499 / شيراز، شهر جاويدان، على سامى، انتشارات نويد شيراز، 1363، ص 795 / شيراز و فارس، اداره سير و سياحت و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى فارس، شيراز، 1371، ص 32 / فارسنامه ناصرى، حاج ميرزا حسن حسينى فسايى، تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى، اميركبير، تهران، 1367، ج 2، ص 1203 / كارنامه انجمن آثار ملى، حسين بحرالعلومى، انجمن آثار ملى، تهران، 1355، ص 608 / لغتنامه دهخدا، علىاكبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1372، ج 6، ص 9058، ج 9، ص 12410 / معمارى ايران (دوره اسلامى)، به كوشش محمديوسف كيانى، جهاد دانشگاهى، تهران 1366، ج 2، ص 86.
وب سایت دانشنامه فارس راه اندازی شده در سال ٬۱۳۸۵ کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به موسسه دانشنامه فارس می باشد. طراحی و راه اندازی سایت توسط محمد حسن اشک زری
